Transfer edilebilir
İmar Hakları, imar ve stratejik planın bütünleyicisi olarak kullanılan, daha
verimli kentsel gelişim yönetimi ve arazi korunmasını sağlayan bir yöntemdir.
İHT, daha yaratıcı, yenilikçi ve tecrübeye dayalı formda bir gelişim
kontrolüdür. Arazi sahiplerine finansal teşvikler ve ekstra hakların sunulması
ile çevrenin korunması, arazinin tarımsal niteliğinin korunması yahut tarihi
kodunun korunmasının sağlanması üzerine kuruludur. İHT’de mülkiyet, imar
planlarında belirtilen kullanım haklarına dayalıdır. Arazi tabanlı bu gelişim
haklarının kullanımı, satışı veya devredilmesi belirli kanunlar çerçevesinde
gerçekleşmektedir.
Yatırımcılar mevcut
gayrimenkullere ait gelişim haklarını “Toplama Alanı” olarak belirtilen
bölgede, “Boşaltma Alanı” ile belirtilen mevcut imar haklarının transferi
sonucunda yoğunluk artırımı sonucunda elde edebilir (James City
İlçesi Resmi Web Sitesi, 2014) . “Toplama Alanı”
genellikle yüksek yoğunluklu gelişim alanlarıdır, “Boşaltma alanı” ise
genellikle çevre koruması, tarihi miras alanı korunması, tarımsal niteliğin
korunması konusunda önem arz eden bölgelerdir. (Massachusetts Topluluğu Resmi Web Sitesi, 2014)
İmar Hakkı Transferi
Bankası, henüz bir boşaltılma (transfer) bölgesi olarak belirlenmemiş
bölgelerde satın alınmış olan imar haklarının depolanması için kullanılabilir.
Yeni yerleşim (toplama alanı) yapılacak alanlar ile boşaltımı yapılacak alanlar
arasında fiyat konusunda eş zamanlılık olmadığı durumlarda bu mekanizma
kullanılabilir. Ayrıca, yüksek koruma gerektiren bölgelerde gelişimin mümkün
olmadığı durumlarda fırsatlar sunabilir. İmar Hakkı Transferi Bankası, kar
amacı gütmeyen veya toplum içinde faaliyet gösteren bir kurum olarak imar
haklarının satışı veya müzakereci tarafsız bir şirket olabilir. (Massachusetts Topluluğu Resmi Web Sitesi, 2014)
Örneğin bazı Amerika’da
bulunan birçok kentte hava hakkı[1] yapının bulunduğu
çevredeki diğer yapılara transfer edilebilir bir haktır. Dolayısı ile kent
içerisinde 35 kat yüksekliğe çıkabilme hakkı vardır. Dolayısı ile bu bölgede
bulunan 3 katlı eski bir yapı sahibi kişi, bu imar hakkının satışı ile çok iyi
para kazanabilir. Şöyle ki, imar hakları bu yapının sahibine 32+3 kattan
toplamda 35 kat yapı izni vermektedir. Kişi, yapı tarihi olduğu için
kullanmadığı 32 katlık bir imar hakkına sahiptir. Tarihi yapının çekiciliği
bozulmayacak şekilde, yasalarda belirtilen mesafelere uygun olmak şartı ile
35+32 kat olarak 67 katlı bir yapı yapılabilme izni verilir. Böylece tarihi
yapı yıkılmadan mülk sahibinin imar hakkı korunmuş olur. Bu 67 katlı yapıda yer
alan 32 katın imar hakkının parasal karşılığı da söz konusu mülk sahibine
ödenir.
2005 yılı Kasım
ayında, New York’ta bulunan bir kilise m²’si 430$ üzerinden hava hakkının
satışı ile toplamda 30 milyon dolarlık bir kazanım elde etmiştir. (New York Times, 2005)
Kaynakça
James City İlçesi Resmi Web Sitesi. (2014). 11 14, 2014 tarihinde
http://www.jamescitycountyva.gov/:
http://www.jamescitycountyva.gov/jccplans/tdr.html adresinden alındı
Massachusetts
Topluluğu Resmi Web Sitesi. (2014).
11 14, 2014 tarihinde http://www.mass.gov/portal/:
http://www.mass.gov/envir/smart_growth_toolkit/bylaws/TDR-Bylaw.pdf
adresinden alındı
Massachusetts
Topluluğu Resmi Web Sitesi. (2014).
11 14, 2014 tarihinde http://www.mass.gov/: http://www.mass.gov/envir/smart_growth_toolkit/pages/mod-tdr.html
adresinden alındı
New York Times. (2005, 11 30). 11 14, 2014 tarihinde
http://www.nytimes.com/:
http://www.nytimes.com/2005/11/30/nyregion/30air.html adresinden alındı
